Zakaz konkurencji to specjalna forma zabezpieczenia interesów firmowych poprzez podpisanie dodatkowej umowy z pracownikiem. Kiedy powinna zostać zawarta klauzula o zakazie konkurencji? Podpowiadamy!
Umowa o zakazie konkurencji – najważniejsze informacje
Pisemna umowa, która zabrania zatrudnionemu przez dane przedsiębiorstwo pracownikowi konkurowania z nim, w polskim prawie znana jest jako zakaz konkurencji. Kodeks pracy jasno reguluje jego zakres oraz określa warunki niezbędne do uprawomocnienia się tego zapisu.
Z Kodeksu Pracy wynika, że takie obostrzenie może zostać wprowadzone w przypadku, w którym pracodawca oraz zatrudniony przez niego pracownik, posiadają dostęp do informacji, których upublicznienie mogłoby narazić dane przedsiębiorstwo na straty. Staje się to szczególnie ważne w innowacyjnych branżach, gdzie know-how oraz konkretne receptury odgrywają kluczową rolę i pozwalają firmie pozostać konkurencyjną na tle innych przedsiębiorstw z danej branży.
Zakaz konkurencji może również odegrać bardzo ważną rolę w przypadku, gdy dane przedsiębiorstwo działa w bardzo wąskiej niszy. W takim przypadku, gdyby zatrudniony pracownik założył własną działalność działającą w tej samej niszy, naraziłoby to jego poprzedniego pracodawcę na ogromne straty finansowe.
„Umowa o zakazie konkurencji nie może jednocześnie całkowicie zakazywać prowadzenia podpisującemu ją pracownikowi każdego rodzaju działalności gospodarczej. Zakaz dotyczy tylko i wyłącznie określonych w umowie branż lub gałęzi gospodarki. W takim dokumencie musi zostać konkretnie wyszczególniony rodzaj usług konkurencyjnych, terytorium oraz forma prawna świadczenia tychże usług” – wyjaśnia ekspert z aasa polska.
Po podpisaniu umowy przez pracownika zakaz konkurencji obowiązuje zarówno w trakcie świadczenia usług na rzecz pracodawcy, jak i po zakończeniu współpracy. Kluczowe jest to, aby w umowie został zawarty okres trwania powyższego obostrzenia. Niestety, w polskim prawie maksymalny okres, w jakim obowiązuje zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy, nie jest w żaden sposób normowany.
Czas obowiązywania umowy o zakazie konkurencji powinien być proporcjonalny do okresu pracy świadczonej na rzecz pracodawcy. Zakaz konkurencji nie może być również sprzeczny z zasadami zdrowego rozsądku. W Polsce uznaje się za dopuszczalne stosowanie umów antykonkurencyjnych, których okres wynosi od kilku miesięcy do 5 lat po zakończeniu pracy w danym przedsiębiorstwie.
Umowa o zakazie konkurencji oraz jej wzór
Za sporządzenie takiego dokumentu powinien odpowiadać wykwalifikowany prawnik lub licencjonowany radca prawny ze względu na złożoność, jaką charakteryzuje się umowa o zakazie konkurencji. Wzór takiego dokumentu można sporządzić we własnym zakresie. Najważniejsze, aby zawierał on:
- datę oraz miejsce podpisania dokumentu;
- dokładne dane dotyczące pracodawcy (w tym nazwę firmy, jej adres oraz numery NIP, REGON i KRS);
- dokładne dane osobowe dotyczące pracownika oraz adres jego zamieszkania wraz z numerem PESEL;
- dokładnie wyszczególnione: zakres, obszary, terytoria oraz formy prawne działalności konkurencyjnej;
- czas, od którego obowiązuje zakaz konkurencji;
- okres, w jakim obowiązuje zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy względem pracodawcy;
- wysokość kary umownej nakładanej za złamanie zakazu konkurencji;
- sytuację, która umożliwia obustronne zwolnienie podmiotów zgadzających się na zakaz konkurencji;
- liczbę egzemplarzy umowy oraz wyszczególnienie posiadających ją stron;
- miejsce na podpis osób lub podmiotów, pomiędzy którymi zostaje zawarta umowa o zakazie konkurencji.
Zakaz konkurencji w umowie o pracę
„Nowy pracownik podejmujący zatrudnienie często może spotkać się z zapisem narzucającym na niego zakaz konkurencji w umowie o pracę. Zazwyczaj jest to osobny dokument, ale może on również przybrać formę aneksu do samej umowy o pracę. Takie najczęściej pojawiają się nieprzypadkowo, dlatego też odmowa podpisania zakazu konkurencji najprawdopodobniej będzie skutkować brakiem możliwości zatrudnienia” – wyjaśnia ekspert z aasa.
Zakaz konkurencji umowa zlecenie
Ze względu na dynamicznie zmieniający się obszar współczesnego biznesu wiele przedsiębiorstw wymaga, by ich zleceniobiorcy zgadzali się na zakaz konkurencji. Umowa zlecenie również może zostać obarczona taką klauzulą. W takim przypadku także obowiązują wszystkie przepisy związane z ustaleniami antykonkurencyjnymi.
Wypowiedzenie umowy o zakazie konkurencji
Zwolnienie obu stron z zakazu konkurencji bywa czasami kłopotliwe. Dzieje się tak dlatego, że najczęściej pracodawca nie umieszcza w dokumencie warunku, który umożliwiałby unieważnienie postanowienia, jakim jest zakaz konkurencji. Umowa powinna, dlatego zawierać możliwość zwolnienia obu stron z jej zapisów w określonych sytuacjach.
Dodatkowym problemem może okazać się fakt odszkodowania należnego pracownikowi, który zgodził się na dodatkowy zapis w umowie. Zgodnie z Kodeksem Pracy zwolnienie zatrudnionej osoby z zakazu konkurencji nie zwalnia pracodawcy z obowiązku wypłaty powyższego odszkodowania.
Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy
Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy musi być ściśle określony w treści umowy – w przeciwnym wypadku zapis ten będzie całkowicie nieważny. Należy również pamiętać, że nadal możliwe jest świadczenie usług, które nie zostały wymienione w umowie antykonkurencyjnej.
Co natomiast stanie się, jeśli zostanie złamany zakaz konkurencji? Odszkodowanie zgodnie z zapisami widniejącymi w podpisanej umowie będzie prawomocnie należne stronie poszkodowanej. Może ono być dochodzone na drodze sądowej. W takiej sytuacji organ prawa będzie mógł zmodyfikować jego wysokość, jeśli byłoby ono niewspółmierne do wyrządzonej szkody.
Umowa o zakazie konkurencji między firmami oraz jej wzór
W przypadku dwóch odrębnych podmiotów gospodarczych umowa o zakazie konkurencji jest bardzo podobna do zapisu antykonkurencyjnego pomiędzy przedsiębiorcą, a jego pracownikiem. Nieco inaczej mogą natomiast być w nim ustalane interwały czasowe, ze względu na nieregularny charakter współpracy (jeśli takowy występuje). Dodatkowo ze względu na cywilnoprawną naturę umowy teoretycznie nie jest konieczne wypłacanie odszkodowania stronie objętej zakazem konkurencji. W praktyce natomiast interpretacje organów prawnych są różne, a głównym zarzutem dotyczącym niewypłacania odszkodowania jest brak rekompensaty za wstrzymanie się od konkurencji.
Wzór umowy o zakaz konkurencji pomiędzy przedsiębiorcami powinien zawierać:
- dokładną datę wraz z miejscem podpisania umowy;
- dane dotyczące zleceniodawcy (w tym nazwę przedsiębiorstwa, jej adres oraz numery NIP, REGON i KRS);
- dane dotyczące kontrahenta (w tym nazwę firmy, jej adres oraz numery NIP, REGON i KRS);
- wyszczególnienie zakresu i obszaru działalności konkurencyjnej;
- wskazanie, na jakim terytorium nie może być prowadzona działalność konkurencyjna;
- okres, w jakim obowiązuje zakaz konkurencji;
- wysokość kary umownej nakładanej za złamanie zakazu konkurencji;
- możliwość obustronnego zwolnienia podmiotów zgadzających się na zakaz konkurencji;
- ilość egzemplarzy umowy o zakazie konkurencji;
- podpisy obu stron zgadzających się na powyższe zapisy;
W przypadku wystąpienia jakichkolwiek wątpliwości podczas tworzenia umowy o zakazie konkurencji może okazać się niezbędna konsultacja z licencjonowanym radcą prawnym.
Więcej przydatnych porad z zakresu prawa, finansów i oszczędzania znajdziesz tutaj.
