Zasady odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne zmieniły się w roku 2014, kiedy ZUS umożliwił posiadanie subkonta w serwisie bez konieczności posiadania go w OFE. Na czym polega działanie Subkonta w ZUS i jakie korzyści wynikają z posiadania konta?
Wszystkie osoby urodzone po 1968 roku mają założone subkonto w Zakładzie Ubezpieczeń, natomiast wszyscy obywatele urodzeni przed tym rokiem, mają je wyłącznie, jeśli posiadają składki na koncie Otwartego Funduszu Emerytalnego. Prościej mówiąc, część opłacanych składek w ramach ubezpieczenia emerytalnego szła na konto OFE, a część znajdowała się na subkoncie w ZUS. W 2014 roku stan rzeczy uległ zmianie i umożliwiono podatnikom wybór: mogli założyć subkonto w ZUS i tam gromadzić środki lub część z nich nadal kierować do OFE. Zatem co to jest subkonto w ZUS i co daje posiadanie takiego konta?
Indywidualne subkonto w ZUS jest założone raz na całe życie, a do identyfikacji posiadacza konta służy numer pesel. Razem ze zgromadzonymi na koncie środkami przechowywane są następujące informacje:
- Wysokość wpłaconych i przysługujących składek.
- Zwaloryzowane składki, czyli wartość wyższą lub niższą wpłaconej kwoty, w zależności od regularności wpłat, ewentualnych odsetek, czy opóźnień.
- Kwota przepisana na subkonto w ZUS z OFE (w 2014 roku).
- Kwota środków pozostawionych w OFE.
W zależności od dokonanego w 2014 roku wyboru ZUS gromadzi 4,38% lub 7,3% podstawy wymiaru składek. Różnica ta wynika z podjętej decyzji. Jeżeli podatnik zdecydował się pozostawić część środków w OFE, ZUS ewidencjonuje 4,38% składek. Wyższy procent jest naliczany w momencie, gdy podatnik zdecyduje się przenieść wszystkie środki na konto ZUS. Osoby, które nie zdecydowały się na określenie miejsca gromadzenia składek i nie są zadowolone z narzuconej decyzji, co 4 lata mogą ponownie zadecydować, gdzie chcą gromadzić środki na poczet emerytury. Informacje przechowywane wraz z pieniędzmi, mają za zadanie stanowić podstawę do obliczenia stawki, jaka będzie wypłacana na poczet emerytury kapitałowej (okresowa emerytura ze środków OFE) lub emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS).
Składki emerytalne odprowadzane całkowicie na subkonto w ZUS pozwalają na uzyskanie środków, które będą wypłacane, gdy uzyskamy wiek emerytalny. W przypadku śmierci osoby posiadającej subkonto, przed osiągnięciem wieku emerytalnego zgromadzone środki na subkoncie zostają dziedziczone. Ta funkcja została wprowadzona w ramach rekompensaty za zmiany w OFE, które zaowocowały obniżeniem składki w Otwartym Funduszu Emerytalnym, gdzie środki również są dziedziczone. W przeciwieństwie do I filaru składek ZUS, subkonto umożliwia podział i wypłatę środków na nim zebranych. Filar II oznacza, że gromadzone pieniądze traktowane są jako prywatny majątek, przechowywany przez subkonto ZUS. Wypłata i podział środków po śmierci posiadacza subkonta jest z tego powodu możliwa. Prawo do środków ma małżonek zmarłego lub osoby uprzednio wskazane przed śmiercią właściciela subkonta. Najczęściej są to po prostu dzieci zmarłego. Pieniądze dzielone są zatem na dwie strony. Co ciekawe, o część środków może ubiegać się również były małżonek. Taka możliwość jest w momencie, gdy para ustaliła wspólnotę majątkową podczas trwania małżeństwa. Należy również pamiętać, że dziedziczone środki są przenoszone na subkonto lub konto OFE, ale mogą być również wypłacone na rzecz osób, które odziedziczyły wskazaną kwotę.
Procent, jaki mają otrzymać osoby wskazane przez zmarłego, ustala on sam, a po jego śmierci urząd wylicza należności na podstawie zgromadzonych środków. Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzję o podziale środków zebranych na subkonto podejmuje zgodnie z przepisami funduszy emerytalnych. Sprawa jest odrobinę bardziej skomplikowana, kiedy zdecydowaliśmy się gromadzić środki również w OFE, W tym wypadku to OFE podejmuje decyzję o podziale zgromadzonej kwoty, a ZUS na tej samej podstawie dokonuje podziału środków zgromadzonych na subkoncie. Według informacji zawartych na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podatnik może wskazać osoby upoważnione do otrzymania darowizn po jego śmierci, ze środków zebranych na konto ZUS. Wypłata następuje w ciągu 3 miesięcy po złożeniu wniosku przez wskazane do otrzymania darowizn osoby. W praktyce pieniądze wypłacane są po miesiącu. Osoby wyznaczone do otrzymania darowizn są informowane o woli zmarłego przez urzędnika i następnie mogą ubiegać się o wypłatę. W tym celu potrzebne są:
- Akt zgonu zmarłego,
- Odpis aktu małżeństwa,
- W przypadku rozwodu dokument poświadczający o wyłączeniu wspólności majątkowej,
- Decyzję o rodzaju wypłaty (przelew, czy wypłata bezpośrednia).
Zdarza się tak, że zmarły nie zdążył wskazać osób dziedziczących środki zgromadzone na koncie, wtedy podział następuje w drodze postępowania spadkowego. Małżonek otrzymuje swoją część bez konieczności procesu. Warto również pamiętać, że prawo do zgromadzonych oszczędności jest wtedy, kiedy zmarły nie osiągnął jeszcze wieku emerytalnego.
Subkonto w ZUS określane jest jako alternatywa dla gromadzenia pieniędzy na emeryturę. W wyniku starzenia się społeczeństwa konieczność troski o przyszłą emeryturę dotyka ludzi czynnych zawodowo. W Polsce emerytura jest określana przez I, II i III filar składek emerytalnych. Subkonto należy do II filaru, czym charakteryzują się zatem dwa pozostałe? I filar to ta część składek, które co miesiąc odprowadzane są z pensji pracowniczych. Filar I gromadzi większą części odprowadzanych do ZUS pieniędzy. Oczywiście składki te zależą od umowy, ponieważ obowiązku odprowadzania składek emerytalnych nie ma w przypadku umowy zlecenie. W I filarze zwaloryzowane składki są dzielone przez statystyczną liczbę miesięcy do końca życia emeryta i uzyskana kwota stanowi comiesięczną emeryturę podatnika. Określany mianem konta podstawowego I filar nie podlega dziedziczeniu, a pieniądze pozostałe po śmierci emeryta przechodzą na własność ZUS. Określane jako składki na II filar, oszczędności podlegające dziedziczeniu zostały szczegółowo omówione w tym artykule, wyjaśniającym co to jest subkonto. Ostatni, III filar stanowią środki z prywatnych ubezpieczeń. Dzięki nim emeryci z Polski mają szansę na wyższą emeryturę. III filar to pieniądze zgromadzone na prywatnych kontach bankowych, środki pochodzące z funduszy inwestycyjnych lub pracowniczych programów emerytalnych. Obecnie obowiązkowe są składki ZUS I i II filaru. Chociaż II filar wiąże się z korzystniejszymi warunkami, a pieniądze tam gromadzone są praktycznie uznawane za prywatne pieniądze podatników, to posiadanie oszczędności w II filarze również jest obowiązkowe, z tą różnicą, że wciąż możemy decydować, gdzie chcemy ulokować odprowadzane pieniądze. Możemy pozostawić je w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych lub część z nich odkładać na konto w Otwartym Funduszu Emerytalnym. Zabezpieczenie na czas emerytury związane z III filarem jest nieobowiązkowe, ale zalecane, zwłaszcza gdy możemy sobie na to pozwolić, mając dobrą pracę. Emerytura otrzymywana z ZUS nie należy do najwyższych, a wobec nieustannych zmian warto mieć własne środki, które stanowią zabezpieczenie na przyszłość zarówno dla siebie, jak i własnej rodziny.
O subkoncie w ZUS ponownie zrobiło się głośno w ostatnim czasie, wobec zapowiadanych zmian w OFE. Zmiana ustawień odbije się niekorzystnie na odprowadzanych w ZUS składkach. Pojawiły się nawet podejrzenia, że subkonto zostanie zupełnie zlikwidowane. Urzędnicy dementują te plotki, ale zmiany istotnie nadejdą. Rząd zdecydował, że składki zostaną przeniesione na indywidualne konta emerytalne lub na konto ZUS. Efektem tego będzie ponowne zmniejszenie procentu z 7,3% do 4,38% dla osób, które zdecydowały się przenieść wszystkie oszczędności na subkonto. Doliczone w wyniku zmian z 2014 roku 2,92% z konta OFE ma przejść na podstawowe konto ZUS, czyli tak zwany I filar. W praktyce oznacza to, że emeryci otrzymają mniej pieniędzy. Dyskusje nad przyszłością subkonta wciąż jednak nie zostały zakończone i prawdopodobnie możemy spodziewać się nowych ustawień dotyczących oszczędności emerytalnych już wkrótce. Tymczasem informacje na ten temat nie są jeszcze znane.
