Aby oszacować indywidualne ryzyko zgonu z powodu chorób układu krążenia, w gabinetach kardiologicznych stosuje się różne metody. Profilaktycznie bada się cholesterol, triglicerydy, białko reaktywne C i glukozę na czczo. Mierzy się ciśnienie i zaleca kontrolę wagi. Pomocnym narzędziem, choć nie bez wad, jest skala SCORE. Co oznacza i jak interpretować jej wyniki?
Najczęstszą przyczyną zgonów Polaków są choroby układu krążenia – według GUS blisko 45% umiera na skutek przebytego zawału serca, udaru mózgu czy w wyniku chorób kardiologicznych. Zagrożenie wzrasta wraz z pojawieniem się czynników ryzyka, takich jak wiek, płeć, palenie tytoniu, waga czy choroby przewlekłe.
Skala SCORE to wynik wieloletnich badań z dziedziny kardiologii
Skala SCORE (Systematic COronary Risk Evaluation) powstała, by umożliwić konkretnej osobie określenie ryzyka zgonu z powodu chorób sercowo-naczyniowych w przeciągu najbliższych 10 lat. Skonstruowali ją eksperci z Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego na postawie 12 badań kohortowych przeprowadzonych wśród Europejczyków. Zebrano dane od 250 tysięcy pacjentów, zanotowano 7 tysięcy zgonów z powodu chorób sercowo-naczyniowych, a wnioski leżące u podstaw powstania SCORE to wynik trzech milionów osobolat obserwacji. Choć skala SCORE nie bierze pod uwagę wszystkich czynników ryzyka, wciąż jest efektywnie wykorzystywana w profilaktyce chorób układu krążenia.
Skala ryzyka a państwo zamieszkania
Warto wiedzieć, że skalę skonstruowano w dwóch wersjach, zależnych od miejsca zamieszkania pacjenta. Pierwsza z nich, obowiązująca również w Polsce, to skala dla pacjentów niższego ryzyka. Aktualna jest w Andorze, Austrii, Belgii, na Cyprze, w Danii, Finlandii, Francji, Niemczech, Grecji, Islandii, Irlandii, Izraelu, we Włoszech, Luksemburgu, Malcie, Monako, Holandii, Norwegii, Portugalii, San Marino, Słowenii, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii.
Plansze dla pacjentów wyższego ryzyka obowiązują w pozostałych państwach Unii Europejskiej oraz Albanii, Algierii, Armenii, Azerbejdżanu, Białorusi, Egiptu, Gruzji, Kazachstanu, Kirgistanu, Macedonii, Mołdawii, Rosji, Syrii, Tadżykistanu, Turkmenistanu, Ukrainy i Uzbekistanu.
Co oznacza skala SCORE?
Skalę stosuje się w ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego pacjenta. Pomaga ona oznaczyć prawdopodobieństwo zgonu w wyniku choroby niedokrwiennej serca (zawał), choroby naczyń (np. udar – wylew krwi do mózgu) czy innych dolegliwości kardiologicznych, które mają nastąpić w przeciągu 10 lat. Pod uwagę bierze się czynniki ryzyka, takie jak:
- wiek,
- płeć,
- palenie tytoniu,
- ciśnienie skurczowe.
Kiedy stosuje się skalę SCORE?
Skala SCORE to tablica z kwadratami, w które wpisane są określone parametry. Aby oszacować ryzyko, należy:
- znaleźć fragment planszy, uwzględniający płeć oraz wiek i wybrać, czy należy się do palących lub niepalących papierosy,
- w odpowiednim kwadracie zobaczyć, w którym miejscu krzyżują się wartości cholestrolu całkowitego oraz skurczowego ciśnienia tętniczego (tzw. „górne ciśnienie”); miejsce to jest wynikiem ryzyka.
Gotowy szablon do pobrania np. pod adresem Europejskiego Stowarzyszenia Kardiologicznego: https://www.escardio.org/
Jak interpretować wyniki?
Odpowiedni kolor oraz liczba wpisana w kwadracie (wyrażona w procentach) daje ogólny ogląd prawdopodobieństwa zgonu z powodu chorób układu krążenia w ciągu kolejnych 10 lat.
- niskie (poniżej 1%),
- umiarkowane (od 1% do 4%),
- duże (od 5 do 9%),
- bardzo duże (10% i więcej).
Interpretuje się, że wartość większa niż 5%, oznaczona kolorem czerwonym i ciemnoczerwonym, to duże ryzyko. Osoby o takich wynikach, powinny wziąć pod uwagę leczenie nadciśnienia tętniczego, zmniejszyć wagę ciała o 10%, a także zainteresować się, jak obniżyć cholesterol LDL (do wartości mniejszej niż 2,6 mmol/l) i cholesterol całkowity (mniejszy niż 4,5 mmol/l). Zwiększone stężenie cholesterolu we krwi, tzw. hipercholesterolemia, jest dużym czynnikiem obciążającym.
Ryzyko może być większe, gdy pacjent zbliża się do kolejnej kategorii wiekowej, cierpi na otyłość, niski poziom cholesterolu HDL, hipertrójglicerydemię, upośledzoną tolerancję glukozy. Ponadto – ma obciążający wywiad rodzinny.
Kiedy nie stosuje się skali SCORE?
SCORE nie ma zastosowania w grupach osób, u których istnieje obciążenie chorobami przewlekłymi. Należą do nich osoby, u których zdiagnozowano:
- miażdżycę,
- nadciśnienie,
- hipercholesterolemię,
- cukrzycę typu 1 i 2,
- choroby nerek.
Przyjmuje się, że gdy występują powyższe, prawdopodobieństwo wystąpienia chorób CVD jest wysokie.
Wady skali SCORE
Liczba parametrów, które bierze się pod uwagę w skali, jest mocno ograniczona. SCORE jest przydatnym narzędziem, jednak nie uwzględnia wszystkich czynników ryzyka. Do nich mogą należeć otyłość i prowadzenie siedzącego trybu życia, wywiad rodzinny z obciążeniem przedwczesną chorobą układu krążenia u rodziców, rodzeństwa czy dzieci, zbyt niski cholesterol HDL, nieprawidłowa glikemia na czczo, za wysokie wartości homocysteiny, fibrynogenu, triglicerydów, lipoprotein A, apoB.
Artykuł partnera
